بررسی اثر تنش خشکی و کود سولفور بر عملکرد کمی وکیفی سیاهدانه در منطقه قاین

چکیده به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و مصرف گوگرد بر خصوصیات کمی و کیفی سیاهدانه، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال 1387 در شهرستان قاین اجرا گردید. تیمار تنش خشکی در سه سطح شامل آبیاری پس از 50 (i1)، 100 (i2) و 150 (i3) میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a به عنوان عامل اصلی و تیمار کود گوگرد در چهار سطح شامل مقادیر 0 (s0)، 75 (s1)، 150 (s2) و 225 (s3) کیلوگرم گوگرد در هکتار از منبع گوگرد بنتونیت دار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد خشکی شدید (i3) منجر به کاهش 8/22 درصدی عملکرد دانه نسبت به آبیاری مطلوب (i1) شد. بالاترین سطح گوگرد (s3) نیز باعث افزایش 4/7 درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد شد که با تیمار s2 تفاوت معنی داری نداشت. بیشترین عملکرد دانه و اجزای عملکرد (بیوماس، ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه) در شرایط آبیاری مطلوب و با استفاده از مقدار 225 کیلوگرم گوگرد در هکتار (i1s3) بدست آمد که تفاوت معنی داری با تیمار i1s2 نداشت. در این آزمایش خشکی بر خلاف بیشتر گیاهان دارویی منجر به کاهش درصد اسانس گردید و بیشترین درصد اسانس و عملکرد اسانس از تیمار i1 به دست آمد. با بالا رفتن تنش خشکی تا i3 از مقدار کلروفیل a، مجموع کلروفیل ها و پتاسیم کاسته و بر میزان کربوهیدرات، پرولین، سدیم و کلسیم در برگ ها افزوده شد. تاثیر خشکی بر مقادیر کلروفیل b و منیزیم معنی دار نبود. استفاده از گوگرد نیز منجر به افزایش معنی دار پرولین، کلروفیل a، پتاسیم و منیزیم شد که تفاوت در تیمارهای s2 و s3 معنی دارنبود. تاثیر گوگرد بر کربوهیدرات، کلروفیل b، سدیم و کلسیم معنی دار نبود. در مجموع از نتایج این آزمایش میتوان بیان کرد که تنش خشکی منجر به کاهش درصد و عملکرد اسانس سیاهدانه می گردد و گوگرد نیز از طریق دخالت در سنتز اسانس، در افزایش درصد اسانس موثر است. همچنین در سطح بالای خشکی (i3) استفاده از 150 کیلوگرم گوگرد در هکتار، کارایی بیشتری نسبت به سایر مقادیر گوگرد در افزایش کمیت و کیفیت گیاه دارویی سیاهدانه دارد.